De stemming is een nipte overwinning voor de rechts-populistische Schweizerische Volkspartei (SVP), die hier campagne voor voerde. Aangezien er naar schatting slechts 30 vrouwen in Zwitserland een boerka dragen, werd dit volksinitiatief door tegenstanders niet ten onrechte als symboolpolitiek betiteld. De suggestie die sommigen wekken – dat de Zwitserse directe democratie typisch naar dit soort rechtse identiteitspolitiek neigt – klopt echter niet. Veel referendumvoorstellen van de SVP krijgen geen meerderheid, en progressieve groepen winnen ook regelmatig referenda.
Links en rechts winnen om de beurt
In september 2020 verwierpen 62% van de Zwitsers bijvoorbeeld een volksinitiatief van de SVP om de immigratie te beperken door opzegging van het vrije personenverkeer met de EU. In februari 2020 keurde 63% van de Zwitsers strenge wetgeving goed die aan het al bestaande verbod op discriminatie en haatzaaien wegens ras, etniciteit en religie ook seksuele voorkeur toevoegde (met het doel lhbti’ers extra te beschermen). Deze wet gaat ver: hij verbiedt bijvoorbeeld ook dat een bakker weigert om een huwelijkstaart voor een homostel te bakken. De SVP had hier campagne tegen gevoerd.
Land van minderheden
Zwitserland is een zeer multicultureel land van minderheden - het bestaat uit Duitstalige, Franstalige en Italiaanstalige bevolkingsgroepen en 25% van de inwoners is buitenlander – en de directe democratie heeft historisch juist bijgedragen aan de maatschappelijke vrede. In een directe democratie is er geen vaste verhouding tussen regerende meerderheid en oppositie en moet ieder voorstel een wisselmeerderheid vinden. Hierdoor kunnen vrijwel alle bevolkingsgroepen om de beurten wel iets van hun wensen realiseren. Er zijn geen vaste winnaars en verliezers; elke minderheid kan via het volksinitiatief een nationale discussie triggeren over issues die hen na aan het hart liggen, en soms een meerderheid achter zich krijgen.
Vroege signalering van onvrede
De directe democratie maakt het Zwitserse politieke bestel tot één van de stabielste ter wereld. Via de directe democratie komt onvrede op een vroeg moment aan het licht en kan dan tot gematigde aanpassingen in het beleid leiden. Hierdoor wordt voorkomen dat onvrede zich onder de radar ophoopt en dan explodeert in politieke aardverschuivingen of abrupte koerswijzigingen, zoals het presidentschap in de VS dat van Obama naar Trump zwiepte.
Lees verder
08-03-2021
