Invoering referendum

De commissie-Remkes raadde de invoering van het bindende correctieve referendum aan. Het kabinet schuift dit voor zich uit. “Het is een gotspe dat het kabinet zo overhaast het raadgevende referendum afschafte, zonder op de wettelijke evaluatie of het advies van de commissie-Remkes te wachten, maar nu wel meer tijd zegt te willen nemen voor een standpunt over het bindende referendum. Een klassieke truc om van uitstel tot afstel te komen.”

Meer overheidsregulering van politieke partijen

Tegelijk wil het kabinet wel allerlei eisen voor en toezicht voor politieke partijen invoeren, zoals het aan banden leggen van microtargeting (online reclame gericht op specifieke doelgroepen) en het verhogen van de handtekeningendrempels en waarborgsom voor politieke partijen om mee te doen aan de verkiezingen. “Dat zijn wij principieel kritisch over, omdat politieke partijen private verenigingen zijn als alle andere, en de staat niet moet beginnen met het sturen en reguleren van het verenigingsleven. Het tekort aan democratie moet worden opgelost binnen de staat, met name door burgers het recht op referenda te geven, en kan niet worden opgelost doordat een ondemocratische staat eisen gaat stellen aan de politieke partijen. Dat is ronduit een verslechtering.”

Wijzigingen van het kiesstelsel

“Het kabinet wil bekijken of een deel van de Tweede Kamerleden gekozen kunnen worden via districtslijsten. Dat kan goed uitpakken maar dat weten we pas als er een uitwerking ligt. Maar opnieuw suggereert het kabinet hiermee dat het gebrek aan democratie dat veel burgers ervaren, op deze manier kan worden opgelost. En de verhoging van drempels voor nieuwe partijen om mee te doen met verkiezingen is heel negatief. Dat zoveel partijen meedoen met verkiezingen en in het parlement komen, is juist een typisch Nederlandse verworvenheid.”

“Iets soortgelijks geldt voor het kabinetsplan om elke 3 jaar de helft van de Eerste Kamer te vervangen en haar positieve grondhouding over invoering van het stemrecht vanaf 16 jaar. Het probleem met de Eerste Kamer is vooral dat die niet direct gekozen wordt maar wel alle nieuwe wetten kan tegenhouden, en daar wil het kabinet niets aan veranderen. De Eerste Kamer moet wat ons betreft gewoon verdwijnen. En met het stemrecht voor 16-jarigen lijkt het alsof het kabinet mensen meer rechten wil geven, maar tegelijk blokkeert ze elke vorm van directe democratie. Dus het streven lijkt vooral om mensen zo jong mogelijk te laten wennen aan de beperktheden van het vertegenwoordigende systeem.”

Andere voorstellen

“Het kabinet wil burgerparticipatie bevorderen door hier heldere randvoorwaarden voor te stellen. Maar zolang wij niet weten wat die randvoorwaarden gaan worden, is niet te zeggen hoe dit zal uitpakken. Ook wil het kabinet meer met burgerfora gaan werken, een jongerenparlement opzetten en meer internetconsultaties houden. Maar tegelijk zien we dat bijvoorbeeld de belangrijkste uitkomsten van het Burgerforum Kiesstelsel uit 2006 door het kabinet zijn genegeerd. Dus ook dit zijn vooral tandeloze voorstellen die de indruk moeten wekken dat het kabinet de burgers serieus neemt, zonder dat er echt iets veranderd. Het plan van de commissie Remkes voor de invoering van een direct gekozen formateur wordt door het kabinet ook geblokkeerd.”

Conclusie

“Al met al is deze kabinetsreactie teleurstellend. Het kabinet wil de echt noodzakelijke veranderingen niet doorvoeren, maar komt in plaats daarvan met voorstellen die de aandacht afleiden van het echte probleem, namelijk het gebrek aan directe zeggenschap over politieke besluiten. Ronduit teleurstellend en slappe hap”, zegt Niesco Dubbelboer.