Afgelopen maand was ik in het Zwitserse Luzern op de wereldwijde bijeenkomst voor moderne directe democratie. Het werden inspirerende dagen, met honderden deelnemers uit 67 landen. Ik voelde me Kuifje in Democratieland. Het bijwonen van de driemaandelijkse referendumdag was smullen voor een directe democraat als ik. In drie vlogs doe ik verslag van een aantal momenten die ik meemaakte. Bij de conferentie waren onder meer dappere deelnemers uit landen waar de democratie zo goed als afwezig is, dan wel zwaar onder druk staat. In Cuba, Rusland, Oekraïne en China bijvoorbeeld. Dat zij er juist waren om over directe democratie te praten is bijzonder te noemen. In veel representatieve democratieën naar Westers model staat de directe democratie ook niet direct op de voorgrond, dus was het gesprek over het streven naar directe democratie waardevol. Naast filosofische gesprekken over de waarde van de verscheidenheid aan vormen van democratie, sprak ik ook veel over burgerberaden.
In veel landen is men bezig met het opzetten van burgerberaden. Steeds meer democratie activisten en politici zien het als een zinvolle en logische stap in de poging om de democratie te versterken. Met name ook omdat het de nadelen van de partijpolitieke representatieve democratie overstijgt. Probleem is dat de partijpolitiek steeds minder of onvoldoende in staat is om gezaghebbend met voorstellen en wetgeving te komen, dat kan reken en op voldoende draagvlak. In het versnipperde politieke landschap neemt de polarisatie enorm toe. Omdat er om aandacht gevochten moet worden in de media, wordt er harder geschreeuwd dan nodig is. Algemeen belang wordt ondergeschikt gemaakt aan partijbelang, coalitiebelang of juist oppositiebelang. Lobbyisten van grote bedrijven en belangenorganisaties hebben een te grote vinger in de pap.
Van Oregon in de VS tot Oost België en Bosnië Herzegovina en binnenkort hopelijk in Nederland, komen burgerberaden. Zelfs in Zwitserland, het land van de directe democratie, worden burgerberaden opgezet. Een van de interessantere die ik tegenkwam was een gelote burgerberaad over het opstellen van een brochure over een aanstaand referendum met begrotingsvoorstellen. De koppeling van burgerberaden met referenda wordt een van de speerpunten voor Meer Democratie.
Kuifje in Democratieland
- In het eerste deel van de vlog gaat het over de driemaandelijkse referendumdag in Zwitserland en dat er een volksinitiatief voorligt over verbod op intensieve veehouderij. Een volksinitiatief is een voorstel vanuit de samenleving waarover de gehele bevolking mag stemmen. Het voorstel heeft het niet gehaald. Maar dankzij de druk vanuit dit soort volksinitiatieven heeft Zwitserland wel de strengste wetgeving van Europa voor intensieve veehouderij.
- In het tweede deel van de vlog leren we kort Roman Huber van Mehr Demokratie Duitsland kennen en spreek ik een interessante man uit Ecuador / Canada die kritisch is over de conferentie omdat het landen uitsluit die in de Westerse ogen niet democratisch zijn. In zijn ogen betekent directe democratie dat je geen enkel ander perspectief uitsluit, ook als het haaks staat op wat volgens jou democratie is. De directe democratie zou een soort oecumenische brug moeten slaan over alle landen. De vlog eindigt met een kort verslag van een gesprek die ik met een Chinese jongeman had en die niet op camera wilde ‘want hij ging nog weer terug naar zijn familie in China’ en die sterk geloofde in directe democratie. Hij had interessante observaties over de Aziatische cultuur waar verliezen vaak slecht afloopt. Hij gelooft – en ik met hem – dat directe democratie de beste waarborg is voor vredige transformaties.
- In de derde vlog trek ik wat eenvoudige conclusies en keer ik terug naar Nederland.
