In IJsland hebben ze dat gedaan en de Amerikaanse documentairemaakster Eileen Jerret maakte er een film over (bekijk de trailer hieronder). Maandagavond 5 oktober vanaf 20.00 uur laten we deze documentaire zien in Pakhuis de Zwijger. Eileen Jerrett is daarbij aanwezig om al jouw vragen te beantwoorden. Daarna gaan we in debat over of en hoe we dit ook in Nederland kunnen doen.
Jij bent van harte uitgenodigd om hierbij te zijn. De toegang is gratis. Wel graag even aanmelden via de website van Pakhuis de Zwijger.
Democratische revolutie op IJsland
De democratische revolutie in IJsland kwam voort uit de financiële crisis en schandaal rond de Icesave Bank. Veel IJslanders meenden dat niet alleen de bankiers, maar ook de politici mede schuldig waren aan dezecrisis. Men concludeerde dat de crisis liet zien dat er iets grondig mis was met de politieke cultuur en het bestel. Onder druk van burgerprotesten werd daarom besloten een nieuwe grondwet te schrijven met nieuwe checks and balances die een nieuwe crisis moesten voorkomen. In november 2010 werden verkiezingen gehouden voor een Constitutionele Raad die een nieuwe grondwet moest voorbereiden. Elke IJslander kon zich kandidaat stellen. Uit de ruim 500 kandidaten werden 25 leden gekozen.
Via het internet en bijeenkomsten kon iedereen die dat wil, meepraten over de nieuwe grondwet en ideeën aandragen. Via Facebook ontving de Constitutionele Raad ruim 3000 reacties, die in veel gevallen ook tot wijzigingen in de uiteindelijke tekst hebben geleid.
Nieuwe grondwet
Eind juli 2011 kwam de Constitutionele Raad met een geheel nieuwe grondwettekst die allerlei democratische vernieuwingen introduceerde: versterking van het parlement, een grotere onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, regels voor partijfinanciering (die in het verleden totaal ontbraken) en de instelling van onafhankelijke economische adviesorganen (tot dan toe ging de regering daarvoor naar de banken).
Last but not least geeft de nieuwe grondwet vrij stevige direct-democratische rechten aan de bevolking. Tien procent van de burgers kunnen een referendum aanvragen over een door het parlement aangenomen wet, dan wel een eigen wetsvoorstel ter stemming brengen. Ook komt er een referendum als de president weigert een door het parlement aangenomen wet te bekrachtigen, en moeten alle soevereiniteitsoverdrachten van IJsland aan internationale organisaties ook per referendum worden goedgekeurd.
Op 20 oktober 2012 werd de nieuwe grondwet in een referendum aan de kiezers voorgelegd: 66,9 procent stemde voor.
Helaas...
Helaas is niet alles rozegeur en maneschijn. Een meerderheid van het IJslandse parlement heeft het volksontwerp grotendeels in de ijskast gezet. Achteraf hadden de initiatiefnemers het hele proces ook iets anders kunnen inrichten, zodanig dat een flink deel van de politieke elite niet vanaf het begin tegenstander was van het hele proces. Maar de ontwikkelingen op IJsland laten wel zien dat het mogelijk is om met alle burgers die dat willen, samen een fatsoenlijke grondwet te schrijven.
Zou dat in Nederland ook kunnen? Kom op maandag 5 oktober naar het Pakhuis en praat mee!
