NRC (hoofdredactie): Referendum moet juist worden verbeterd

“Het had meer voor de hand gelegen als het kabinet zijn energie had gestoken in aanpassing van de bestaande Wet raadgevend referendum. (…) In de Eerste Kamer kwalificeerde voorzitter Thom de Graaf van de D66-fractie deze handelwijze van het kabinet als „bruusk”. Benepen zou een betere aanduiding zijn geweest. Met een contra-productief effect. Want de plakvlieg van het referendum? Die blijft als gevolg hiervan voorlopig rondcirkelen.” – Hoofdredactioneel commentaar NRC, ‘Kabinet wil referendum op benepen wijze schrappen’, 7 december 2017

Volkskrant (hoofdredactie): Referendum moet blijven

“De coalitie bewijst de bevolking een slechte dienst door referenda buiten de orde te plaatsen. (…) De politiek is aan zichzelf verplicht burgers de mogelijkheid te blijven bieden zich door middel van een volksraadpleging uit te spreken over belangrijke vraagstukken.” – Hoofdredactioneel commentaar in De Volkskrant, 16 februari 2018

NRC (hoofdredactie): Referendum kan vertrouwenskloof dichten

“Onderschatte zorgen zijn via het [WIV-]referendum naar buiten gekomen. En nu probeert het kabinet die zorgen met aanpassingen te beantwoorden. Het zou haast modern bestuur genoemd kunnen worden. Des te treuriger is het dat het kabinet dit instrument dat kan bijdragen aan het dichten van de vertrouwenskloof al weer wil afschaffen.” – Hoofdredactioneel commentaar van NRC, 9 april 2018

Volkskrant (hoofdredactie): 

“Door de inlichtingenwet te verbeteren na de verrassende uitslag van het referendum, erkent de regeringscoalitie dat het instrument referendum een nuttige aanvulling is van het stelsel van de parlementaire ­democratie. Het is dan ook niet meer vol te houden om, zoals de coalitie wil, het referendum af te schaffen. Het zou dan ook verstandig zijn wanneer de Eerste ­Kamer dit kabinetsvoorstel zou afwijzen. In plaats daarvan moet er een nieuwe referendumwet komen die tegemoetkomt aan de gebreken die bij het Oekraïne­referendum aan het licht kwamen.” – Hoofdredactioneel commentaar van De Volkskrant, 6 april 2018

Diverse andere opinieleiders: 

“De WIV werd dus op heel veel aspecten een eyeopener. Het debat werd op redelijk hoog niveau gevoerd. Voor-en tegenstanders vonden dat er aanpassingen nodig waren maar verschilden van mening over de timing. Parlement en regering luisterden braaf naar de bezwaren van de tegenstanders en pasten de wet aan. Referenda moet je kennelijk leren, maar ons land bleek na Oekraïne een snelle leerling. (…) Die kroonjuwelen van D66 waren zo gek nog niet.” – Arend Jan Boekestein, Ons land is nog niet af van referenda, NPO Radio 1, 12 april 2018.

Prof. Wim Voermans, staatsrecht: 

“Een referendum hoort gewoon bij de huisraad van een volwassen democratie.” – Wim Voermans, 'Het referendum hoort bij de huisraad van een volwassen democratie', 2 september 2017

“Juist in ons veelpartijenstelsel, waarin het voor kiezers nauwelijks mogelijk is vooraf invloed te hebben op beleid vanwege de vele noodzakelijke uitruilen en compromissen (in welk partijprogramma stond ook alweer het voorstel tot afschaffing dividendbelasting?), is het goed de mogelijkheid te hebben om via een referendum een heroverweging te vragen van een besluit of een wet.” – Wim Voermans, ‘Leer eerst met referendumwet omgaan voordat je ’m afschaft’, NRC, 8 november 2017

Prof. Joop van Holsteyn, referendum-politicoloog:

“De krant heeft gelijk als gewezen wordt op de ongelukkige inzet en hantering van het meest recente, overigens slechts adviserende referendum in Nederland. Maar om vervolgens dat democratische instrument van inspraak en besluitvorming maar weer weg te bergen gaat te ver. Moet de hamer worden verwijderd uit de democratische gereedschapskist als het kind Nederland, onbekend ermee en daardoor onhandig bij het gebruik, zichzelf een keer op de duim slaat? Dat zou al te drastisch zijn.” – Joop van Holsteyn, Argumenten tegen referendum zijn niet steekhoudend, 31 mei 2017

Roderick Veelo, presenator RTL: 

“De argumenten overziend draait het in de kern om de vraag of we burgers de verantwoordelijkheid durven toevertrouwen, die nu nog in handen is van politici. Durven we besluiten over te laten aan onszelf en onze medeburgers?” – Roderick Veelo, Eerste Kamer, red het referendum!

“Tegenstanders van referenda vertrouwen de democratische bekwaamheid van hun medeburgers niet. Feitelijk wantrouwen zij daarmee de democratie zelf.” – Roderick Veelo, Eerste Kamer, red het referendum!

Martin Sommer, columnist Volkskrant:

“Partijen zijn stemmachines geworden, partijvleugels met eigenwijze opvattingen bestaan niet meer, wetenschappelijke bureaus leven een marginaal bestaan. Omdat het midden zo smal is geworden, is een drukkende beleidsconsensus ontstaan. In die omstandigheid is het referendum onmisbaar.” – Martin Sommer, Het referendum is nodig om de tirannie van de kleine meerderheden te bestrijden, De Volkskrant, 6 april 2018

Historicus dr. Geerten Waling:

 “Als bij democratische vernieuwingen het middel wordt beoordeeld op zijn politiek (on)wenselijke uitkomst is dat een procedurele doodzonde - en in essentie antidemocratisch.” – Geerten Waling, 'Rutte III lijkt wel antidemocratisch', 22 oktober 2017

“Intrekking van de referendumwet geeft een verkeerd signaal af aan de kiezer, een motie van wantrouwen van overheid aan burger.” – Geerten Waling, 'Rutte III lijkt wel antidemocratisch', 22 oktober 2017

Prof. Ewald Engelen: 

“Het is hoog tijd de emancipatie van de demos te voltooien en het electoraat als het om kwesties als meer of minder euro gaat zelf te laten beslissen. Deze tijd vraagt om meer democratie, niet minder. Juist als er veel op het spel staat.” – Ewald Engelen, Democratie, 6 september 2017

Sheila Sitalsing, columnist Volkskrant: 

“Er zijn mensen die vinden dat referenda 'niet over complexe dingen' moeten gaan zoals wetten die je helemaal moet lezen om een verantwoorde keus te kunnen maken, maar over lantaarnpalen. Een flutargument: er is weinig ingewikkelders dan partijen kiezen die een regering mogen samenstellen en een premier mogen leveren; men moet er doorrekeningen van het CPB voor lezen en inschattingen kunnen maken van de invloed van coalitievorming op de besluitvorming. Toch wordt dat zelden als argument aangevoerd om dan maar de verkiezingen af te schaffen. (Overigens, ook nadenken over lantaarnpalen - of over een hekje, ik noem maar wat - kan buitengewoon complex zijn.)” – Sheila Sitalsing, Nu is het tijd om de echte winnaar van woensdag uitbundig te prijzen: het referendum, De Volkskrant, 22 maart 2018